Kruche piękno

Kotlina Jeleniogórska wpisała się wyraziście w historię Europy. Nie bez kozery nazywano ją Doliną Królów. Tu, u stóp Karkonoszy budowali swoje zamki i pałace, romantyczne „ świątynie dumania”, tu gościli artystów, pisarzy i ludzi nauki. Po dziś dzień zachował się niezwykły krajobraz kultury, którego szlaki znaczone zabytkami, tarasami widokowymi i parkami można przemierzać w ponadczasowym zachwyceniu. To szczególne miejsce przez wieki sprzyjało też rozwoju wytwórczości, zwłaszcza włókiennictwu i produkcji szkła.

Z końcem roku ukazało się drukiem pięknie ilustrowane wydawnictwo poświęcone jeleniogórskiej kolekcji szkła, eksponowanej w Muzeum Karkonoskim. Ten zbiór przypomina prześwietne dzieje tej dziedziny wytwórczości, która stała na granicy rzemiosła i sztuki. W posiadaniu jeleniogórskiej placówki jest największy w kraju zbiór około 7 tysięcy eksponatów. Patery, puchary, kufle, szklanice i inne kruche wyroby nie tylko karkonoskich, ale innych europejskich hut w harmonijny sposób łączą artyzm wykonania z użytkowością funkcji, do jakich były przeznaczone. Wspaniały puchar z herbem Preusslerów na stronie tytułowej zapowiada, jak niezwykły zbiór prezentuje ten katalog, opatrzony tytułem „Szkło europejskie w Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze”. To Muzeum jest wydawcą prezentowanej pozycji. Jej autorka, dr Stefania Żelasko zawarła w katalogu owoce swoich prac badawczych. Książka oprócz prezentacji obiektów oraz ich opisów zawiera też szeroki kontekst historyczny i opis tej od wieków znanej pasji, jaką jest kolekcjonerstwo.

W pewnych zakresach tematycznych autorka rewolucjonizuje stan dotychczasowej wiedzy o karkonoskim szkle, porządkuje chronologię zdarzeń i buduje nowy kalendarz faktów. Jak sama przyznaje, oprócz tradycyjnych źródeł archiwalnych sięgnęła do ksiąg parafialnych, a pomieszczone w nich zapisy okazały się bezcenne dla ustalenia niektórych faktów? Księgi te, bowiem nie tylko odnotowywały fakty urodzin, chrztów, ślubów i zgonów, ale również wskazywały pełnione funkcje, zajmowane stanowiska, a nawet stan posiadania osób, które w kościelnych rejestrach się znalazły.

Historia szkła karkonoskiego sięga I połowy czternastego stulecia. Tutejsi hutnicy i zdobnicy szkła sztuki tej uczyli się od mistrzów z Wenecji i Bizancjum. O tym, jak w Jeleniej Górze powstała i rozwijała się kolekcja szkła, przypomniał 4 grudnia br. podczas promocji książki Stanisław Firszt, dyrektor Muzeum Karkonoskiego, przywołując pamięć nie żyjących już dyrektora Henryka Szymczaka oraz kustosza Mieczysława Buczyńskiego, dzięki którym bezcenne zbiory szkła zostały znacznie powiększone. Katalog wydano w języku polskim, niemieckim i angielskim. Prezentuje czytelnikom metody wytwarzania szkła, jego zdobienia i historię rodów szklarskich.

Niebawem ferie. Karkonosze przyciągną turystów i wczasowiczów. Śniegu jeszcze mało, warto więc z górskich wczasowisk wybrać się do Jeleniej Góry i zwiedzić Muzeum Karkonoskie przy ul. Matejki, blisko centrum miasta, i zachwycić się eksponatami, które dzięki kunsztowi ich twórców utrwaliły szmat historii tej ziemi, obyczaje, wizerunki władców, krajobrazy, miejscowości, obiekty architektoniczne, a także sceny rodzajowe i motywy biblijne. Można obejrzeć około półtora tysiąca obiektów. Przeważająca reszta zdeponowana jest w magazynach. Jest nadzieja, że i ona będzie udostępniona zwiedzającym. Jak zapowiedział dyrektor Stanisław Firszt, jeleniogórskie Muzeum Karkonoskie znalazło się w planach inwestycyjnych województwa dolnośląskiego na rzecz kultury, z zamierzoną budową trzeciego obiektu tej placówki. Będzie on przeznaczony na pełną ekspozycję zbiorów szkła.

Pozycja została wydana dzięki środkom finansowym przyznanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a przy współpracy ze znakomitymi znawcami szkła z kraju i zagranicy

Stefania Żelasko: Szkło europejskie w Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze, wybrane obiekty; Jelenia Góra 2006, druk: JAKS we Wrocławiu.